Fotografia është futur në pavetëdijen tonë kolektive. Fotoja, e cilësuar shpesh si “Vajza Napalm”, tregon një nëntë vjeçare Kim Phuc duke vrapuar lakuriq dhe duke bërtitur në një rrugë në Trang Bang, Vietnami i Jugut. Trupi i saj është djegur nga shpërndarja e ndezshme e një bombe ndezëse. Vetëm pak çaste më parë, pilotët kishin hedhur gabimisht ngarkesën e tyre të zjarrtë në pozicionet aleate, duke plagosur rëndë civilë. Kaq primare është skena – një vajzë pa rroba dhe katër fëmijë të tjerë që ikin nga dhimbja dhe paniku para burrave me uniformë; një qiell i errët që rrokulliset me re bomba apokaliptike – që e ka duruar për dekada si një ikonë kundër luftës.
Megjithatë, në javët e fundit, prejardhja e imazhit është bërë baza e një Battle Royale të vetme. Kjo betejë në thelb ka vënë përballë Associated Press dhe një kontigjent fotoreporterësh dhe korrespondentësh kundër një grupi kineastësh të pavarur. Mosmarrëveshja e tyre është shkaktuar nga pretendimet e bëra në një dokumentar të ri, Stringer, e cila pati premierën botërore të shtunën në Festivalin e Filmit Sundance. Filmi synon të provojë atë ish-fotoreporter të AP Nick Ut, të cilit për më shumë se gjysmë shekulli i është besuar marrja e fotografisë “Vajza Napalm”, në fakt nuk e bëri imazhin. Përfaqësuesit nga AP, dhe vetë Ut, e hedhin poshtë me forcë këtë pretendim, megjithëse asnjëri prej tyre, që nga ky shkrim, nuk e ka parë filmin.
Filmi pohon se fotografia e vitit 1972 është bërë nga një stringer: një kameraman vietnamez që punonte për NBC në atë kohë, i cili e dorëzoi filmin e tij të pazhvilluar në mënyrë të pavarur në zyrën e Associated Press në Saigon.
AP, sipas dokumentarit, editoi filmin, duke zgjedhur një imazh që u njoh menjëherë si i jashtëzakonshëm. Shërbimi shtypi atë që do të bëhej korniza e famshme dhe e dërgoi atë në rrjetet e lajmeve. Fotografia do të publikohej në gazetat në mbarë botën. Kunati i stringerit, i cili thotë në film se ai ishte gjithashtu i lidhur me NBC në atë kohë, këmbëngul që ai u kthye në zyrë të nesërmen dhe iu dha një tarifë stringer $ 20 për kuadrin e vetëm (siç ishte e zakonshme praktikë), së bashku me një printim të figurës.
Nick Ut iu dha merita për imazhin dhe përfundimisht fitoi një çmim Pulitzer për të. Por, sipas vlerësimeve të kineastëve, ka më shumë gjasa të pranohej Nguyen Thanh Nghe, një fotograf luftarak dhe kinematografik i stërvitur nga Amerika, i cili, siç mund të shihet në një fotografi të shfaqur në film, kishte qenë gjithashtu atje ditën kur u bë imazhi në autostradën 1, në fshatin Trang Bang.
Frakat fotografike që rezultuan kanë qenë intensive. Në njërën anë është Associated Press; një grup gazetarësh veteranë shumë të respektuar që mbuluan luftën në Azinë Juglindore; dhe Nick Ut (atëherë 21, tani 73), një figurë heroike në Vietnam dhe banor prej kohësh në SHBA, avokati i të cilit më thotë se po shqyrton çështjen gjyqësore. “Kam besim,” thotë avokati James Hornstein, “se kemi një rast të fortë për shpifje. Sipas mendimit tonë, kjo nuk ndodhi.” Më 15 janar, AP publikoi një kritikë prej 22 faqesh për premisën që qëndron pas filmit. Raporti përfshin dëshmitë e shtatë dëshmitarëve që ishin në rrugë atë ditë ose në zyrën e AP-së në Saigon, të cilët të gjithë i thanë organizatës së lajmeve se ata besojnë se Ut e bëri fotografinë. Hetimi i AP paraqet gjithçka, nga modelet e tymit dhe erës atë ditë deri te sistemi i etiketimit të dhomës së errët. Përfundimi i tij: “Në mungesë të provave të reja, bindëse për të kundërtën, AP nuk ka arsye të besojë se dikush tjetër përveç Ut e ka bërë foton.” (Ut refuzoi një kërkesë për t’u intervistuar për këtë artikull, por në një deklaratë për VF tha se ai konfirmoi se “kujtesa” e kolegëve të tij të AP është e saktë dhe “është i sigurt se ai e bëri fotografinë dhe u vlerësua siç duhet për ta bërë këtë.”)
Në anën tjetër të debatit është regjisori Bao Nguyen, regjisori vietnamez amerikan që bëri vitin e kaluar Nata më e madhe në pop; Carl Robinson, redaktori i fotografive në detyrë ditën e bombardimit; fotograf konflikti Gary Knight, bashkëthemeluesi i Agjencia e VII fotografike si dhe narratori dhe producenti ekzekutiv i filmit-i cili, së bashku me Terri Lichstein, Fiona Turner, dhe Le Van, grumbulloi një mori provash në kërkim të verifikimit të tezës së filmit; një ekip fotografik të mjekësisë ligjore; dhe 86-vjeçari Nghe, i cili, në intervistat para kameras, jep rrëfimin e tij për realizimin e fotografisë – vetëm që t’i hiqet autorësia, thotë ai.
Në ditën kur u kap fotografia, thotë Nghe në film, Ut ishte i vetmi person në vendngjarje me një aparat fotografik që ishte zyrtarisht në stafin e AP. Sipas Nghe, Horst Faas, shefi i fotografisë së AP në Saigon, i cili vdiq në vitin 2012 – “djaloshi i madh”, siç e quan Nghe në film – ia besoi foton e Nghe-së Ut. Shkëmbimi i kredive, sipas Nghe-së, ishte “i qëllimshëm. E dija menjëherë.” Një burim i njohur me protokollin AP thotë se stringers do t’i jepnin byrosë filmin e tyre, do të merrnin një tarifë dhe me raste do t’i bashkëngjiten emrat e tyre me fotot e tyre.
Ja se çfarë ndodhi, sipas Robinson, i cili po punonte në tavolinën e fotografive atë ditë. “Unë e kam mbajtur këtë barrë për 50 vjet dhe nuk jam bërë kurrë publike,” thotë ai në film. “Thënë thjesht, Nick nuk e bëri atë foto të famshme.”
Kur Robinson pa imazhin e zhvilluar, që tregonte fëmijët duke vrapuar, ai thotë se u ngrit. Reagimi i tij i parë, pohon ai në kamera, ishte: “Ne vërtet nuk mund ta përdorim këtë”, duke pasur parasysh ndjeshmërinë e shfaqjes së një fëmije pa rroba. “Fotografia e plotë e përparme ishte nga një stringer. Kontrollova emrin e tij. Kishte një foto nga Nick Ut që tregonte vajzën duke vrapuar, nga një kënd anësor dhe se në fakt ishte zgjedhja ime, sepse ishte diskrete.” Kur shefi i Robinsonit, Faas, u kthye nga pushimi i drekës, atij iu tregua printimi i Kim Phuc-it duke vrapuar rrugës. Robinson thotë: “Ai e pa atë dhe ai ishte si…zhurmë– ‘Kjo është ajo me të cilën do të shkojmë.’ Nuk kishte asnjë pyetje për të. Ishte thirrja e tij. Dhe ai ishte shefi.”
“Dhe më pas fillova të shkruaj mbishkrimin. Po i afrohesha fundit. Kisha rreth katër rreshta. Ju vendosni ‘STF/’ për një fotograf të stafit dhe për një stringer vendosni ‘STR/’ dhe emrin. Dhe hodha një vështrim drejt fletores”—për të gjetur drejtshkrimin e emrit të vargut—dhe Horst Faas, i cili kishte qëndruar pranë meje, tha: ‘Nick Ut. Bëje ‘Nick Ut’. Bëje ‘staf’. Bëje Nick Ut.’ Dhe ato kanë qenë me mua gjatë gjithë jetës sime, ato fjalë…. Gjithmonë jam ndier keq për atë gjithë jetën time që nuk e kam bërë, që nuk kam qenë mjaftueshëm guximtar.”
Fotografi i mundshëm, vazhdon ai, “ishte një stringer i panjohur. Ai nuk ishte pjesë e ushtrisë sonë të rregullt të shtangave. Nuk ishte një emër me të cilin njihesha, kështu që nuk e mbaja mend.”
Fotoreporter David Burnett, atëherë 25 vjeç, ishte gjithashtu në vend kur Kim Phuc doli në sy. Ai nuk pranoi të merrte pjesë në film. Versioni i tij i ngjarjeve, siç lidhet në hetimin e AP, është i papajtueshëm me idenë e një fotograf tjetër që ka marrë kuadrin kyç: “Burnett pa Ut…të vraponte përpara të tjerëve dhe filloi të bënte foto ndërsa Kim Phuc dhe fëmijë të tjerë dolën nga tymi… . “Nuk ka asgjë që më ka bërë ndonjëherë pauzë për të menduar se Nick nuk e ka shkrepur atë foto.” [Burnett] tha.” Për më tepër, Burnett, ashtu si Ut, e përpunoi filmin e tij në dhomën e errët të byrosë atë ditë. Siç do të shkruante Burnett në një pjesë të vitit 2012 për Washington Post, ai kujton skenën: “Nick Ut doli nga dhoma e errët, duke mbajtur në dorë një kopje të vogël, ende të lagur të fotografisë së tij më të mirë: një print 5 me 7 të Kim Phuc-it që vraponte me vëllezërit e saj për t’i shpëtuar napalmit që digjej. Ne ishim sytë e parë që pamë atë foto; do të ishte një ditë tjetër e plotë përpara se pjesa tjetër e botës ta shihte atë pothuajse në faqen 1 të çdo gazete.”
