Prej disa vitesh, kompanitë publike në sektorin e energjisë kanë qenë në qendër të skandaleve për abuzimet me fondet publike, duke qenë se sektori i energjisë është shumë i vështirë të kuptohet nga publiku pasi janë çështje teknike.
Sipas inxhinierit elektrik, Azmer Duleviç, një pjesë e mirë e qytetarëve në zonat rurale kryesisht, mund të jenë pa energji elektrike.
“Nuk ka investime sot e 30 e ca vite dhe normalisht nëse nuk ka investime, këtu ata që e vuajnë dhe patjetër e paguajnë dyfish janë qytetarët”, tha për “Vetting” inxhinieri Duleviç.
Zhvillimet e fundit vitin e kaluar zbulojnë se lëvizjet e Ministres Belinda Balluku, duke marrë Ceno Klosin si zv.ministër të Infrastrukturës mund të jetë një lëvizje për të shpëtuar sa më shumë nga anija që po mbytet.
Konkretisht Ceno Klosi ka qenë drejtor ekonomik i Operatorit të Shpërndarjes së Energjisë Elektrike, ku Kontrolli i Lartë i Shtetit kërkoi që ai të përjashtohej nga detyra për shkak të shkeljeve të rënda, por tashmë Ceno Klosi ishte graduar Drejtor i Përgjithshëm i Tatimeve dhe në mars 2024 u bë zv.ministër.
“Vetting” ka hedhur dritë mbi terrin informativ, ku administratori i Operatorit të Sistemit të Shpërndarjes ka marrë drejtpërdrejt nga Balluku kontratë koncesioni në konflikt interesi të mundshëm me detyrën.
Konkretisht në 2 gusht 2022, Ministria e Infrastrukturës ka shpallur njoftimin për dhënien me koncesion/PPP të rëndësishëm.
Por Barjam Dalipaj është babai i Blendian Dalipaj, i cili prej 28 tetorit 2022 është administrator i Operatorit të Sistemit të Shpërndarjes, institucion që është në pronësi të Operatorit të Shpërndarjes së Energjisë Elektrike, në varësi të drejtpërdrejt të zv.kryeministres Belinda Balluku.
Sipas kushteve të kontratës, por edhe sipas ligjit për Parandalimin e Konfliktit të Interesave, Dalipi nuk mund të fitonte këtë kontratë sepse është person i lidhur duke ngritur pikëpyetje se si Balluku e ka miratuar këtë ofertë nga grupi i kompanive fituese. Duke e ndjerë rrezikun, ministrja e Infrastrukturës ia ka deleguar firmosjen e kontratës zv.ministrit Ami Kozeli, i cili ia ka dhënë në konflikt interesi të mundshëm administratorit të institucionit që është në varësi të këtij të fundit.
Por kontrata ka kaluar me Vendim të Këshillit të Ministrave dhe në fund të dhjetorit 2024, ministrja Balluku ka firmosur në cilësinë e zv.kryeministres duke qënë në konflikt të mundshëm interesi me detyrën.
Keqadministrimi i sektorit të energjisë
Një situatë e ngjashme paraqitet edhe te Furnizuesi i Tregut të Lirë, ku administrator është Albi Gjenerali. Kryetar i Këshillit Mbikëqyrës është Irakli Qiriako, i cili është drejtor i Operimit në FTL dhe i Programacionit.
Ky person është edhe vartës, edhe emëron, edhe miraton politikat e kompanisë, edhe i propozon. Por kjo bie ndesh me politikat e kompanisë publike, pasi nuk mund të mbikëqyresh veten.
Sipas inxhinierit Azmer Dulevic, bordet e kompanive publike në sektorin e energjisë janë thjesht disa mekanizma thjeshtë për të legjitimuar procesin kur bëjnë investime apo japin tendera.
Sipas këtyre të dhënave dyshohet se ka një abuzim shumë të madh prandaj fshihen bilancet dhe prandaj duhet që në Këshillat Mbikëqyrës të jetë Ceno Klosi.
Por sektori i energjisë ka probleme të rënda edhe me procesin e shitblerjes së energjisë.
Një nga çështjet më të rëndësishme është optimizimi, i cili është rregullimi i portofolit financiar dhe fizik i energjisë.
Kurse optizimi fizik është që këtë fitim (30 euro), subjekti e ble përsëri energji dhe ka fituar sasi energjie dhe e ka të disponueshme për konsum, në këtë rast nga Koorporata Elektroenergjitike Shqiptare.
Në shumë raste është blerë energji ndryshe nga sa është kërkuar, e cila ngre dyshime për abuzim në bashkëpunim me tregtarët privatë.
Duke analizuar rast mbas rasti, duket e çuditshme se si ministrja që kontrollon qiellin, rrugët, portet dhe burimet energjetike në Shqipëri ka imunitet nga drejtësia e re.
Kanë kaluar 4 vite nga nisja e hetimeve prej Prokurorisë së Posaçme në sektorin e energjisë, konkretisht me procedimin penal në tetor 2021, por deri tani nuk ka asnjë masë ndalimi apo arresti për asnjë zyrtar të lartë, që ka qenë apo është në detyrë te ndërmarrjet publike të energjisë.
